การเลือกตั้งกับทฤษฏีเกม
ตรรกะแนว "ไม่เลือกเรา เขามาแน่" ยังคงถูกใช้อยู่ในการเลือกตั้งครั้งนี้
ถ้าพูดในทางทฤษฏีการตัดสินใจ แนวคิดนี้ไม่ใช่เรื่องผิด แต่เป็นกลไกการตัดสินใจโดยอ้างอิงทฤษฏีเกม
ปกติแล้วทฤษฏีเกมจะใช้หลักการตัดสินใจโดยดูจาก reward ที่เราจะได้รับจากการเลือก โดยการวาด Payoff matrix เพื่อดูทางเลือกต่างๆ ที่จะเกิดขึ้นในกรณีที่ผู้เล่นตัดสินใจในรูปแบบที่แตกต่างกัน
"สมมติ" ว่าเราเป็นผู้เล่นที่ชื่นชอบในนโยบายของอนาคตใหม่
ในกรณีนี้ Optimal strategy ในเชิงอุดมคติคือ ถ้าชอบก็เลือกอนาคตใหม่ไปเลยไม่ต้องคิดมาก อนาคตใหม่ก็มีโอกาสได้ที่นั่งเยอะ ถ้ากระแสแรงๆ มากๆ คุณธนาธรอาจจะได้เป็นนายกรัฐมนตรี
แต่ประเด็นคือ Optimal strategy มันไม่น่าเวิร์คเพราะคนส่วนใหญ่มัวแต่ไปคิดว่า "ละถ้าคนอื่นไม่คิดแบบเราล่ะ..?"
ถ้าคุณชอบอนาคตใหม่ แต่เกลียดทักษิณ คุณอาจจะคิดว่า เลือกอนาคตใหม่ไป ก็ไม่ชนะหรอก เดี๋ยวเกิดคนเลือกเพื่อไทยมากๆ ทักษิณก็กลับมาครองอำนาจ น่ากลัวว่ะ ไปเลือกลุงดีกว่า ทั้งๆ ที่คุณก็ไม่ได้ชอบเผด็จการ แต่คุณกลัวทักษิณมากกว่าลุง
ในทางกลับกัน ถ้าคุณชอบอนาคตใหม่ และเกลียดเผด็จการ คุณอาจจะคิดว่า เลือกอนาคตใหม่ไป ก็ไม่ชนะหรอก เดี๋ยวเกิดคนเลือกลุงมากๆ ลุงได้เป็นนายกต่อ ประเทศจะล่มจมหนักไปกว่านี้ น่ากลัวว่ะ ไปเลือกเพื่อไทยดีกว่า อย่างน้อยก็ป้องกันไม่ให้เผด็จการกลับมาครองอำนาจ
สุดท้ายคนส่วนใหญ่ที่ชอบพรรคเล็ก ก็จะตัดสินใจไม่เลือกพรรคเล็ก แต่ไปเลือกพรรคที่คานอำนาจพรรคที่ตัวเองเกลียดแทน
การเลือกแบบนี้เรียกว่า "ดุลยภาพของแนช" (Nash equilibrium) ก็คือ ไม่ใช่ทางเลือกที่ดีที่สุด แต่เป็นทางเลือกที่ปลอดภัย (เลือกเพื่อป้องกันคนที่เราไม่ชอบขึ้นมามีอำนาจ) พอเป็นแบบนี้ พรรคเล็กที่แม้จะมีคนชอบในนโยบายมาก แต่ถึงเวลาจริงๆ ก็มีโอกาสที่จะสอบตกสูง
แต่จริงๆ คนที่เลือก Nash equilibrium ลืมคิดไปเรื่องนึง ทฤษฏีเกมมันเป็นทฤษฏีที่มีข้อจำกัดคือ ผู้เล่นแต่ละฝ่ายไม่รับรู้ข้อมูลซึ่งกันและกัน ซึ่งการเลือกตั้งมันไม่ได้มีกฏข้อนี้..!!
คุณไม่ได้ถูกปิดหูปิดตาปิดปาก คุณสามารถพูด คุณสามารถฟังคนอื่นได้
ดังนั้นถ้าคุณชอบพรรคเล็ก สิ่งที่ควรทำคือ แทนที่คุณจะเลือก Nash equilibrium ซึ่งเป็นทางเลือกที่ไม่ได้ดีที่สุด แต่เป็นเพียงทางเลือกที่ปลอดภัย
คุณควรเปลี่ยนความคิด และใช้ "จุดอ่อนของเกม" ที่คุณสามารถสื่อสาร บอกเล่าสิ่งที่คุณเชื่อให้กับคนรอบตัว ถ้าคุณชอบพรรคเล็ก คุณควรจะพูดเสียงดังที่สุดเท่าที่จะทำได้สนับสนุนพวกเขาให้คนรอบข้างได้ยิน ได้รับรู้ ได้เข้าใจ
เมื่อเสียงดังมากขึ้นๆ เมื่อ information flow ไปสู่ผู้เล่นคนอื่นๆ ในเกมส์ นั่นแปลว่าเราเริ่มจะ exploit ทางเลือกของคนหมู่มากได้ และมีโอกาสที่เราจะได้ Optimal strategy เพราะเรา "เชื่อใจกัน"
ทฤษฏีเกมถูกออกแบบมาบนพื้นฐานที่ว่า เราไม่สามารถเชื่อใจผู้เล่นคนอื่นๆ ในเกมได้เลย แต่อนาคตของประเทศไม่ได้มีข้อจำกัดแบบนี้
เราเชื่อใจว่าคนไทยไม่ได้โง่ คนไทยไม่ได้ปิดหูปิดตา คนไทยไม่จำเป็นต้องเลือกทางที่ปลอดภัย แต่เราสามารถเลือกทางที่ดีที่สุด เพื่ออนาคตของพวกเราและลูกหลานได้
ทฤษฏีเกมเป็นทฤษฏีที่มีประโยชน์มหาศาล แต่อย่าเอามาใช้กับการเลือกตั้งเลยครับ
PS. ผมชอบอนาคตใหม่ จึงยกตัวอย่างอนาคตใหม่ แล้วก็อยากจะเชียร์ Piyabutr Saengkanokkul - ปิยบุตร แสงกนกกุล เพื่อนอัสสัมที่เรียนด้วยกันมา แต่กรณีนี้ผมไม่ได้บอกให้พวกคุณเลือกอนาคตใหม่นะ อย่าเข้าใจผิด ผมพูดถึงทุกๆ พรรคเล็กที่ควรได้รับการสนับสนุน ถ้าคุณชอบในนโยบาย เลือกพวกเค้า ทำการเลือกตั้งครั้งนี้ให้สง่างามที่สุด พรรคไหนก็ได้ เลิกเล่นทฤษฏีเกมกันเถอะครับ