มีหลายคนถามว่า จะเปิดสอน Maths สำหรับเด็กประถมมัธยมบ้างไหม อยากส่งลูกมาเรียนด้วย (โดยที่คุณพ่อคุณแม่ที่ถามส่วนมาก ยังไม่เคยเรียนกับผมมาก่อนนะ)
คำตอบง่ายๆ คือ "ไม่" ครับ
คำตอบยาวกว่านั้นคือ "ไม่ครับ นอกเสียจากว่าคุณพ่อคุณแม่เข้าใจดีแล้วว่าลูกจะได้เรียนอะไร และไม่ควรคาดหวังอะไรที่ไม่ควรคาดหวัง โดยเฉพาะเรื่องที่เกี่ยวกับการคำนวนหรือผลสอบ .... ถ้าจะให้ดีคุณพ่อคุณแม่อาจจะเคยมาเรียน Maths กับผมก่อนสักคลาส หรือฟังผมพูดทัศนคติต่อ Maths เสียก่อน"
พูดอีกอย่างคือ อย่าหวังว่าผมจะสอนทำโจทย์ อย่าคาดหวังว่าผมจะสอนให้คิดคำนวนได้เร็วขึ้น หรือมีสารพัดทริกสำหรับสารพัดสถานการณ์ .... ซึ่งนั่นเท่ากับการเรียน algorithm สำหรับ specific problem ต่างๆ รวมถึง optimization ของ algorithm เหล่านั้น ในกรณีที่ตัวเลขหรือองค์ประกอบบางอย่างของโจทย์มีค่าจำเพาะเจาะจง ... ให้สามารถคำนวนได้เร็วขึ้น ใช้หน่วยความจำน้อยลง (หน่วยความจำในสมอง หน่วยความจำในกระดาษทด)
ตรงกันข้ามเลย ทัศนคติส่วนตัวผมคือ ยิ่งเราไปสนใจ "specific algorithm" และ "calculation optimization" เท่าไหร่ เรายิ่งห่างไกลจากคณิตศาสตร์เท่านั้น
มาเรียนกับผม นี่อาจจะทำโจทย์ข้อสอบทั่วไปช้าลงนะ อาจจะไม่ได้คำนวนอะไรเลยนะ บอกไว้ก่อน
เพราะสิ่งที่จะได้ คือ การกลับมามองคณิตศาสตร์ในฐานะภาษาในการสื่อสาร มากกว่าเครื่องมือในการคำนวน .... เพียงแค่ตัวภาษานี้บังเอิญมันเอาไปใช้คำนวนได้เท่านั้นแหละ .... ไม่ต่างอะไรเลยกับเรียนดนตรี ทฤษฎีดนตรี ที่สื่อสารด้วยตัวโน๊ต ที่บังเอิญมันเอาไปเล่นได้ ....
ถ้าเทียบกับการเรียนดนตรี สิ่งที่จะได้เรียนคือทฤษฎีดนตรี การสื่อสารด้วยเสียง การสื่อสารด้วยโทน การใช้เสียงและโทนต่างๆ ในการสื่อสารความหมายต่างๆ .... มากกว่าการฝึกเป็นนักดนตรี ที่เน้นเล่นดนตรีให้ได้ถูกต้องและแม่นยำ
แน่นอนว่ามันหนีการคำนวนไม่พ้นหรอก แต่เราสอนเรื่องพวกนี้กันเยอะแล้วจนผมไม่น่าจะต้องไปสอนอะไรซ้ำ .... แต่ผมสามารถทำให้เห็นได้ว่า การที่เราเข้าใจคณิตศาสตร์ในฐานะภาษาดีขึ้น มันทำให้เราค้นพบวิธีการแก้ปัญหาต่างๆ ผ่าน abstraction ได้ดีขึ้นอย่างไร ..... การหา algorithm ทั้ง general และ specific .... การ transform ปัญหาจากรูปหนึ่งไปเป็นอีกรูปหนึ่งที่แก้ง่ายกว่า การหา strategy ในการแก้ปัญหา ฯลฯ
ไม่ใช่แค่ปัญหาที่ต้องคำนวนตัวเลขนะ แต่เป็นปัญหาอะไรก็ได้ ที่เราสามารถ abstract มันออกมาได้
ซึ่งแน่นอนว่า ทั้งหมดนี้ อาจจะเป็นเรื่องที่ไร้ประโยชน์สำหรับคนส่วนมากที่อาจจะสนใจการสอบ การแข่งขัน การถูกตัดสินว่า "เก่งเลข" จากการคิดเร็วคำนวนเร็ว จำสูตรได้ใช้สูตรเป็น ฯลฯ .....
บางคนเคยถามผมว่า "ถึงเรารู้แบบอาจารย์ แต่ลูกเราก็ต้องถูกวัดผลแบบนั้นอยู่ดี"
คือผมจะเรียนว่า ถ้าจะสนใจแค่การวัดผลเฉพาะการสอบครั้งต่อไป มากกว่าการนำไปใช้ตลอดชีวิต (โดยเฉพาะบริบทปัจจุบัน ที่หลายต่อหลายคนเข้าถึง "คอมพิวเตอร์" และ "การโปรแกรมคอมพิวเตอร์" ได้ไม่ยากเท่าไหร่แล้ว) ก็ "อย่าเพิ่งมาเรียนกับผมเลยครับ"
พูดอีกอย่าง คือ ถ้าอยากให้ลูกชนะในการแข่งคูณเลข อย่าส่งมาเรียนกับผมเด็ดขาด ... แต่ถ้าอยากให้ลูกมองการคูณเลขเปลี่ยนไป อาจจะมองข้ามไป หรือไม่เคยมองแบบนั้นมาก่อน หรือลืมไปแล้ว เพราะถูกสอนให้สนใจแต่ผลคูณ (ซึ่งจะให้ดีคุณพ่อคุณแม่อาจจะต้องเข้าใจเช่นนั้นก่อน) ก็ค่อยคุยกัน
Irony ของเรื่องนี้ทั้งหมดคือ ..... บางที เราสนใจ "การนำไปใช้" มากไป จนการสอนทุกอย่างมันเต็มไปด้วย application specific algorithm, calculation specific algorithm .... พอชีวิตเรามันไม่ได้เจอ "specific" เหล่านั้น แล้วมันก็เลยกลายเป็นใช้ไม่ได้น่ะแหละครับ ...
ถ้าเราสนใจความหมายของมันจากพื้นฐาน บางทีเราจะเห็น Application ต่างๆ รอบตัวไปเองครับ