>>499 จีนโพรพากันด้าว่าอังกฤษเอาฝิ่นมาบังคับยัดเยียดให้ซื้อ ความจริงคือพ่อค้าจีนดั้นด้นไปซื้อฝิ่นถึงเบงกอลนำเข้าเองเรื่อยๆตั้งแต่สมัยหมิงอยู่แล้ว เจ้าตลาดใหญ่คือVOCของดัตช์ พออังกฤษชนะสงคราม7ปี EICยึดเบงกอลได้เลยเข้ามาควบรวมกิจการค้าฝิ่นผูกขาด
ความวุ่นวายมันบังเกิดเพราะจีนก็ใช้ระบบบริษัทผูกขาดการค้าเหมือนกัน คือกลุ่ม Cohong ในกวางตุ้ง กลุ่มนี้ก็รักการค้าเหลือเกินคือในเมื่อมีความต้องการฝิ่นในประเทศก็ต้องหาสินค้ามาขายให้ได้ กฎหมายบ้านเมืองจะว่าไงไม่สน เลยเกิดระบบการค้าเอาชาแลกฝิ่น ซึ่งทีแรกมันก็พออยู่กันได้เพราะฝ่ายCohongมีกำไร แต่งดุลบัญชีรายงานทางกายไม่ยาก(แบบว่า ขายชาให้ฝรั่ง ได้เงินมาเท่านี้ แต่จริงๆคือเงินที่ได้มาจากการขายฝิ่นให้คนจีนด้วยกัน) แต่พอEICเริ่มปลูกชาเองที่อัสสัม มูลค่าชาลดลง Cohongเลยกลายเป็นฝ่ายเสียเปรียบเพราะยังต้องการฝิ่นอยู่ ก็ต้องใช้เงินซื้อจริงๆ ทีนี้มันแต่งบัญชียากแล้วเพราะเงินไหลออกนอกประเทศชัดเจน ทางการจีนเลยเข้ามายุบCohong แล้วยึดฝิ่นไป
EIC เลยยั๊วะว่าสินค้าส่งไปแล้วแต่ไม่ได้เงิน เลยส่งกองทัพมาทวงเงินจีน
ประเด็นการแต่งบัญชีของCohongนี่เป็นต้นเหตุปัญหาเงินเฟ้อในปลายราชวงศ์ชิงด้วย เพราะใช้เงินกระดาษแล้ว รัฐบาลชิงเข้าใจว่าได้เงิน(ที่เป็นโลหะ)เข้ามาทุกปีจากการค้าของCohong เลยพิมพ์เงินเพิ่มทุกปีเหมือนกัน แต่ที่จริงคือโลหะเงินในประเทศเท่าเดิม และช่วงหลังโลหะเงินลดลงด้วย