#POLICY ปลาหมอคางดำ เป็นปลาที่นำเข้ามาจากประเทศกานา ทวีปแอฟริกา เมื่อ พ.ศ.2553 โดย บริษัท เจริญโภคภัณฑ์อาหาร จำกัด (มหาชน) หรือ CPF เป็นผู้นำเข้าเพื่อนำมาปรับปรุงสายพันธุ์ปลานิลแบบมีเงื่อนไข ตามที่ได้รับการอนุญาตจากคณะกรรมการด้านความหลากหลายและความปลอดภัยทางชีวิภาพของกรมประมง (IBC) เลี้ยงไว้ที่ศูนย์วิจัย ซึ่งตั้งอยู่ ณ ตำบลยี่สาร อำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม
.
ทว่า การวิจัยไม่ได้เป็นไปตามแผน จึงยุติการวิจัยและได้ทำลายปลาทั้งหมดที่นำเข้า ฝังกลบซากปลา 2,000 ตัว และแจ้งให้กรมประมงทราบ แต่หลังจากนั้นก็พบว่าปลาหมอคางดำระบาดหนักทั่วประเทศ ใน พ.ศ. 2555 พบการแพร่ระบาดของปลาหมอคางดำเป็นครั้งแรก ที่ตำบลยี่สาร อำเภอ อัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม และด้วยความสามารถในการแพร่พันธุ์อย่างรวดเร็วตลอดทั้งปี ทำให้ในปัจจุบันการแพร่กระจายของปลาหมอคางดำ ส่งผลกระทบไปถึง 13 จังหวัดทั่วประเทศไทยตั้งแต่ภาคกลางไปจนถึงภาคใต้ ปลานักล่านี้เข้าทำระบบนิเวศเสียสมดุล สัตว์เพาะเลี้ยงและพืชของเกษตรกรก็ถูกทำลายโดยสัตว์น้ำต่างถิ่นชนิดนี้จำนวนมาก
.
ตอนนี้รัฐบาลเลยรับมือด้วยการรณรงค์ให้คนจับปลา และรับซื้อปลา เพื่อพยายามที่จะแก้ไขปลาผู้ทำลายระบบนิเวศนี้ แน่นอนว่าก็มีหลายฝ่ายมองว่า CPF ควรมีส่วนเกี่ยวข้องในการกำจัดนี้ และก็มีหลายฝ่ายพยายามหาความจริงว่าปลาที่ระบาดนี้หลุดมาจากไหน และมาจากศูนย์วิจัยของ CPF หรือไม่
.
หนึ่งในนั้นคือมูลนิธิชีววิถี หรือไบโอไทย (BIOTHAI) ที่โพสต์ลงเพจ BIOTHAI รายงานความเคลื่อนไหวต่าง ๆ ของการแพร่ระบาดของปลาหมอคางดำตลอด และนอกจากนี้ BIOTHAI ก็คอยเผยแพร่ให้ความรู้เรื่องการเกษตร ความมั่นคงทางอาหาร ประเด็นสิ่งแวดล้อม และระบบนิเวศในประเด็นอื่น ๆ อยู่เสมอด้วย
.
โดย BIOTHAI เป็นมูลนิธิที่ “ก่อตั้งจากการรวมตัวกันของ นักกิจกรรมทางสังคม เกษตรกร นักวิชาการ ข้าราชการ และสมาชิกในชุมชนท้องถิ่นต่าง ๆ ที่ตระหนักใน ประเด็นความสำคัญ ปัญหา และทางออก เกี่ยวกับการอนุรักษ์พัฒนา ใช้ประโยชน์จากทรัพยากรชีวภาพ/ภูมิปัญญาท้องถิ่น สิทธิชุมชน ความมั่นคง/อธิปไตยทางอาหาร เกษตรกรรม/การพัฒนาที่ยั่งยืน และการค้าที่เป็นธรรม” และจัดตั้งเป็นมูลนิธิอย่างเป็นทางการเมื่อปี 2549
.
ล่าสุด จากการโพสต์ลงโซเชียลมีเดียเกี่ยวกับต้นตอปลาหมอคางดำ ทาง BIOTHAI เผยว่า CPF เตรียมจะยื่นฟ้องร้องจากการออกมาเปิดเผยเรื่องการแพร่ระบาดของปลาหมอคางดำ เมื่อวันที่ 1 สิงหาคม 2567 ที่ผ่านมา นายวิฑูรย์ เลี่ยนจำรูญ เลขาธิการมูลนิธิชีววิถี (BIOTHAI) และอดีตคณะกรรมการความปลอดภัยทางชีวภาพระดับชาติ (NBC) จึงได้กล่าวชี้แจงต่อคณะอนุกรรมาธิการ พิจารณาศึกษาสาเหตุและแนวทางการแก้ไขปัญหารวมถึงผลกระทบจากการนำเข้าปลาหมอคางดำ เพื่อการวิจัยและพัฒนาสายพันธุ์ในราชอาณาจักรไทย ถึงข้อมูลที่เชื่อว่ามีการเลี้ยงปลาหมอคางดำที่ฟาร์มยี่สาร และที่นี่และคลองรอบ ๆ เป็นศูนย์กลางการระบาด BIOTHAI ชี้ว่า เพราะ CPF เป็นเอกชนรายเดียวที่นำเข้า 2553 มีรายงานการระบาดของกรมประมงและชุมชนที่สอดคล้องกันและพบว่ามีการระบาดที่ฟาร์มยี่สารครั้งแรก อีกทั้ง เมื่อปี 2560 กรมประมงก็เคยไปตรวจฟาร์มยี่สารแล้ว และก็มีข้อมูลจากคนที่เคยทำงานว่า ปลาไม่ได้ตาย ถูกเพาะเลี้ยงมาโดยตลอด ตั้งแต่ 2553 ถึง 2560 และมีอีกหลายพันธุ์ งานวิจัยวิเคราะห์ดีเอ็นเอก็ยืนยันเชื่อมโยงกับฟาร์มยี่สาร
.