ผมขออนุญาตเขียนอะไรเกี่ยวกับ 2022 midterm election ที่เรียกได้ว่า “หักปากกาเซียน” (อีกแล้ว) เสียหน่อย อาจจะเป็น insights คนไม่ได้ตามอ่านรู้เรื่องบ้างไม่เป็นไร
อันที่จริงเป็นเรื่องปกติที่พรรครัฐบาล (กรณีนี้ คือ Democrats) จะต้องเสีย ส.ส. หรือ ส.ว. ในการเลือกตั้งกลางเทอมไปอยู่แล้ว เพราะธรรมชาติคนชอบความเปลี่ยนแปลง ยิ่งสถานการณ์เศรษฐกิจไม่ดี เงินเฟ้อนี่ บรรดาคอลัมนิสต์ นักวิเคราะห์ต่าง ๆ ก็บอก GOP (Republican) มาแน่นอน
มีคำกล่าวหนึ่งในวงการการเมืองสหรัฐฯ ว่า “It’s the economy, stupid” ก็คือ ประชาชนย่อมให้ความสำคัญกับประเด็นปากท้องมากกว่าอยู่แล้ว หรือที่เรียกว่า kitchen table issues
Democrats รู้เรื่องนี้ดี ว่าถ้าสู้ประเด็นเศรษฐกิจในการหาเสียง ไม่ชนะแน่นอน เพราะอย่างไรคนที่เป็นประธานาธิบดีก็ต้องรับผิดชอบ ภายในพรรคก็พยายามจัดหาประเด็นอื่นมาสู้ ก็มีสองประเด็นที่คาดว่า Democrats พอสู้ได้ คือเรื่องสิทธิในการทำแท้ง และเรื่องประชาธิปไตย แต่สถานการณ์ก็ดูไม่ค่อยดีเท่าไหร่ เพราะทาง Republican ก็โจมตีเรื่องเศรษฐกิจและเรื่องอาชญากรรมค่อนข้างมาก
ในสัปดาห์สุดท้าย หมดปัญญาไม่รู้จะทำอย่างไรดี Democrats ก็เรียกคนมาสองคนช่วยหาเสียง เป็นอาวุธสุดท้าย
คนแรกคือ Obama ออกตระเวนหาเสียงตามเวทีต่าง ๆ โดย Obama พูดเพียงแค่ 3 ประเด็นเท่านั้น วน ๆ กันไป คือ หนึ่ง Republican พยายามจำกัดสิทธิในการทำแท้ง สอง Republican ไม่มีแผนในการจัดการกับภาวะเงินเฟ้อที่ชัดเจน และ สาม ประชาธิปไตยกำลังถูกคุกคามจากพรรค Republican อย่างหนัก
คนที่สองคือ Biden คนนี้ไม่ได้ออกมาหาเสียงโดยตรง เพราะเรตติ้งไม่ค่อยดี พรรคเลยไม่กล้าให้ช่วยหาเสียงมากทแต่พูดประเด็นเกี่ยวกับภัยคุกคามต่อประชาธิปไตยอเมริกันเป็นหลัก พูดถึง 2 ครั้ง ครั้งแรกเดือน ก.ย. ครั้งที่สองเดือน ต.ค. และสุดท้าย มาช่วยหาเสียงใน PA กับ Obama เวทีเดียวกัน
พอยุทธวิธีมาเช่นนี้ ปรากฎโดนนักวิเคราะห์ตามหนังสือพิมพ์และเว็บด่าหนัก บ้างก็บอกว่า Democrats ไม่เข้าใจแล้วว่าคนทั่วไปสนใจเรื่องเศรษฐกิจ เรื่องปากท้อง ไม่ใช่เรื่องประชาธิปไตย ไม่ใช่เรื่องการทำแท้ง
บางนักวิเคราะห์ถึงกับคาดการณ์กว่า Republican จะชนะมากถึง 30-40 ที่นั่ง
นี่คือเหตุผลว่าทำไมผลเลือกตั้งออกมาถึงเรียกได้ว่าหักปากกาเซียน ณ วันที่เขียนโพสต์นี้ Republican น่าจะชนะเพียง 5-10 ที่นั่งเท่านั้น น้อยกว่าที่คาดการณ์มาก
เพราะอะไร
มี exit poll อันหนึ่งที่น่าประหลาดใจมาก คือคำถามเกี่ยวกับเศรษฐกิจ ทำนองว่า คุณคิดว่าเศรษฐกิจสหรัฐทุกวันนี้ดีหรือไม่
แน่นอน 76% ตอบว่า ไม่ค่อยดี ไปถึง แย่
พอมาดูรายละเอียด ก็พบว่า คนที่ตอบว่าดี หรือดีมาก ก็แน่นอนเลือก Democrats เป็นส่วนใหญ่อยู่แล้ว และคนที่ตอบว่า เศรษฐกิจแย่ แน่นอนเลือก Republican
แต่ไอ้คนที่บอกว่า ไม่ค่อยดี (คิดเป็น 38%) นี่สิ แทนที่จะเลือก Republican เพื่อมาเปลี่ยนแปลง กลับเลือก Democrats แบบขาดเลย (62% ต่อ 35%) ถือว่าเป็นปรากฎการณ์ที่แปลกมาก ขัดต่อสามัญสำนึกทั่วไป (หรือ “conventional wisdom”) ของการวิเคราะห์มาก
หนักไปกว่านั้น พอไปดูลำดับประเด็นที่ประชาชนให้ความสำคัญในการตัดสินใจว่าจะเลือกใคร แน่นอน เศรษฐกิจมาอันดับหนึ่งที่ 31%
แต่ที่น่าตกใจคือ อันดับสอง เป็นเรื่องการทำแท้ง ซึ่งมีคนคิดว่าเป็นประเด็นสำคัญถึง 27% เรียกได้ว่าไม่ได้ต่างกับประเด็นเศรษฐกิจขนาดนั้น และคนกลุ่มนี้เลือก Democrats แบบขาด ที่ 76% ต่อ 23%
พูดง่าย ๆ คือ เลือกตั้งครั้งนี้สอนเราว่า ประชาชนไม่ได้สนใจแค่ ปัญหาเศรษฐกิจอย่างเดียว ถ้าสิทธิกำลังถูกจำกัดอย่างร้ายแรง สำนึกประชาธิปไตยก็อาจผลักให้คเอาประเด็นนี้มาเลือกเหมือนกัน
ในรายการ Morning Joe จึงมีคำกล่าวสรุปไว้ว่า
“It’s not always ‘It’s the economy, stupid’” นั่นเอง