นิยายวิทยาศาสตร์ (Science Fiction / SF / Sci-Fi) กำเนิดขึ้นเมื่อไหร่ และด้วยเหตุใด? หากพิจารณาคำถามนี้ด้วยสามัญสำนึกปัจจุบัน ว่ามนุษย์เขียนบันทึกหรือต่อเติมเรื่องเล่า เพื่อสะท้อนหรือระบายสิ่งที่อยู่ใต้จิตสำนึกของตนออกมา ในขณะที่มีภาษาพูด การเขียน อักขระและท่วงทำนอง เป็นเครื่องมือสำหรับถ่ายทอด คำถามนี้ย่อมได้คำตอบครอบคลุมทันใดว่า เช่นเดียวกับองคาพยพอื่นที่ร่วมอารยธรรม นั่นคือ นิยายวิทยาศาสตร์อุบัติขึ้นพร้อมๆ กับที่มนุษยชาติถือกำเนิด
แต่หากชื่อเรียกเป็นเพียงนิยาม และนิยามมีเพื่อความสบายใจ คำว่า science fiction ในภาษาอังกฤษถูกระบุเป็นครั้งแรกเมื่อปีคศ. 1926 ในบทบรรณาธิการหน้าเดียวของ Amazing Stories เดือนมิถุนายน ซึ่ง Hugo Gernsback ผู้บรรณาธิการนิตยสารเล่มนี้ เขียนว่า science fiction ที่ดีคือ "ส่วนผสมของวรรณกรรมร้อยละ 75 และที่เหลือ เผื่อให้วิทยาศาสตร์"
จึงเป็นเหตุให้เกิดโต้วาทีระหว่างสองสำนัก ฝ่ายที่อ้างอิงแง่ความเชื่อมโยงของแนวทางในการเผยแพร่และตีพิมพ์ กับฝ่ายมุ่งเน้นการสืบค้นมรดกทางความคิด ฝ่ายแรกปักใจว่านิยายวิทยาศาสตร์พัฒนาขึ้นในยุคตื่นตัวทางวิทยาศาสตร์นั่นเอง (คือระหว่างศตวรรษที่ 1700 ถึง 1900) ในขณะที่ฝ่ายหลัง ยึดเอาวรรณกรรมที่เก่าแก่ที่สุดในอารยธรรม มหากาพย์กิลกาเมช (2100 ปีก่อน คศ.) เป็นหนึ่งในต้นธาร
การศึกษาจุดกำเนิดและพัฒนาการ น่าตื่นเต้นและท้าทายสำหรับผู้ดั้นด้นค้นหาคำตอบเสอมา แต่ปฏิเสธไม่ได้ว่าในบางวาระ ความคลุมเครือไม่ต่างจากมนต์เสน่ห์แห่งม่านหมอกอันลี้ลับและเย้ายวน ยุยงให้เรามานะฟันฝ่าไป
และมุมมองที่แตกต่าง ก็เพื่อสมดุลซึ่งความกระหายรู้
----------
ภาพ อินโฟกราฟ The History of Science Fiction
http://www.wardshelley.com/paintings/pages/fullpics/HistSciFi2.jpg