>>435 ก็มีทฤษฎีหลายสาย บางสายก็มองชาติแม่งมีตั้งแต่โบราณ (แต่ไม่ค่อยได้รับการยอมรับเท่าไหร่) หลักๆ ก็เข้าใจแบบกรอบ modernism ที่เราเข้าใจกัน คือ นวัตกรรมเรื่องชาติ (nation) เกิดขึ้นในสมัยใหม่ (ไม่กี่ร้อยปี) ทฤษฎีที่นิยมกันใช้ก็คือ imagined communities ของ anderson แต่ก็มีสายหลัง ๆ ที่มาวิพากษ์นิดหน่อยว่าพวก modernist พูดราวกับว่าชาติ (ซึ่งก็ใช้ความหมายเดียวกัน คือแบบ nation-state) เกิดมาจากการเข้าสู่ความเป็นสมัยใหม่เท่านั้นแหละ ซึ่งยังไงมันไม่ใช่หรอก เลยเสนอว่ามันมีเชื้อมูลความเป็นชาติอยู่ก่อน มนุษย์แม่งก็มี social construct ต่าง ๆ จะเรื่องเล่า ตำนาน ประเพณี สัญลักษณ์ บลาๆ ที่ผูกโยงคนไว้ (เช่น พวกกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ) ซึ่งเชื้อพวกนี้ที่ develop มาเป็น nation ในเวลาต่อมา
พิมพ์มายืดยาว มันก็คงมีความรู้สึกร่วมนั่นแหละ แต่ไม่ใช่ชาตินิยมแบบสมัยใหม่ เวลาทำความเข้าใจความรู้สึกร่วมคนสมัยก่อนก็ไม่ควรเอาความรู้สึกชาตินิยมที่เรามีตอนนี้ไปทำความเข้าใจ แม่งอาจจะศรัทธาหรือทำเพื่ออะไรอย่างอื่น (แต่ไม่ใช่ชาติแบบที่เราเข้าใจกันแน่ๆ แหละ)